نانوتکنولوژی در ایران
براى تحقق چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، کیفیت و امنیت زندگی مردم، در افق ده ساله، جمهوری اسلامی ایران کشوری است توسعه یافته در فناوری نانودارای زمینههایی مانند:
– زیرساختهای بومی و پیشرفته و دارای سهم برتر منابع انسانی متخصص
– دارای تعاملات داخلی و بین المللی مؤثر و سازنده
– مولد ارزش افزوده اقتصادی حاصل از فناوری نانو
– دارای توان رقابت در سطح جهان
فناوری نانو یا نانوتکنولوژی رشتهای از دانش کاربردی و فناوری است که جستارهای گستردهای را پوشش میدهد. موضوع اصلی آن نیز مهار ماده یا دستگاههایی در ابعاد کمتر از یک میکرومتر، معمولا حدود ۱ تا ۱۰۰ نانو متر است.
در واقع نانو تکنولوژی فهم و به کارگیری خواص جدیدی از مواد و سیستمهایی در این ابعاد است که اثرات فیزیکی جدیدی – عمدتا متاثر از غلبه خواص کوانتومی بر خواص کلاسیک – از خود نشان میدهند. از این رو نانوفناوری یک دانش به شدت میانرشتهای است و به رشتههایی چون فیزیک کاربردی، مهندسی مواد، ابزارهای نیم رسانا، شیمی ابرمولکول و حتی مهندسی مکانیک، مهندسی برق و مهندسی شیمی نیز مربوط میشود.
در کشور ما نیز در مورد فناوری نانو یک سند راهبرد توسعه فناوری نانو تدوین شده که یک سند ۱۰ ساله است و در شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیات دولت به تصویب رسیده است.
یکی از مهمترین اهداف ارایه شده در این سند این بود که تا سال ۲۰۱۵ میلادی در تمام حلقههای زنجیره فناوری نانو از توسعه منابع انسانی، تولید علم، توسعه تکنولوژی و تولید محصولات نانو میان ۱۵ کشور برتر جهان قرار بگیریم.
از آنجایی که این سند با یک حوزه تکنولوژی کاملا پویا مواجه است در نتیجه نمیتواند سندی ایستا و ایستاتیک باشد بلکه باید سندی پویا را طراحی کرد چرا که در این بازه زمانی۱۰ساله تغییر و تحولات بسیاری در حوزه فناوریهای نوین بروز میکند.
رتبه تولید علم نانو ایران در جهان:
دکتر مهراد، رئیس مرکز منطقهای اطلاع رسانی علوم و فناوری جهان اسلام، ضمن ارائه آخرین رتبه بندی کشورها در حوزه فناوری نانو گفت: چند سالی است که دانشمندان و پژوهشگران ایران در حوزه فناوریهای نوین گامهای موثری برداشته و پیشرفتهای درخور توجهی نصیب جمهوری اسلامی ایران شده است. وی ادامه داد: اهمیت فناوریهای نوین در توسعه همه جانبهٔ کشور موجب شده است که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ستادهایی را در این زمینه دایر نموده و پژوهشگران و دانشمندان در ایجاد زیرساختهای مناسب و تقویت بنیانهای علمی اندیشه کنند.
سرپرست ISC در رابطه با اهمیت فناوری نانو گفت: در بین فناوریهای نوین گرچه همه این رشتهها حائز اهمیت است، اما فناوری نانو از جایگاه ویژهای برخوردار است. نفوذ فناوری نانو در زندگی اجتماعی نوع بشر به یک انقلاب اجتماعی تشبیه شده است. به عبارتی دیگر، اکنون فناوری نانو در خط مقدم تحقیقات علمی قرار دارد.
وی تصریح کرد: آمار تولید علم ایران در حوزه فناوری نانو اعجاب انگیز است. در این حوزه، در حالیکه دانشمندان به نشر مقالات علمی اقدام میکنند، تجاری سازی این حوزه از علوم نیز متداول شده و جنبه کاربردی پیدا کرده است.
مهراد افزود: ایران در سال ۲۰۰۵ میلادی مقام ۳۵ تولید علم در حوزه فناوری نانو را به خود اختصاص داده بود. این رتبه در فاصله سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ به ترتیب به ۳۱، ۲۳، ۲۰، ۱۶ و ۱۰ ارتقاء پیدا کرده است.
وی در باب نقد این حوزه عنوان کرد: مشاهده میشود که سرعت عمل دانشمندان ایران در این حوزه موثر بوده و هر سال نسبت به سال قبل رتبه و جایگاه ایران را در بین کشورهایی که در فناوری نانو فعالیت میکنند ارتقاء بخشیدهاند.
وی افزود: در سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ میلادی رتبه ایران با یک پله صعود به رتبه ۹ ارتقاء مییابد و در سال ۲۰۱۳ میلادی نیز با دو پله صعود، ایران در جایگاه ۷ تولید علم فناوری نانو قرار دارد.
ایران نماینده جهان اسلام در نمایشگاههای بین المللی فناوری نانو
ایران تنها کشور از جهان اسلام و منطقه خاورمیانه است که در کنار کشورهای قدرتمند در نمایشگاه بین المللی فناوری نانو در ژاپن شرکت میکند.
متخصصان کشورمان در سال ۸۹ ۱۳برای چهارمین سال متوالی در نمایشگاه بین المللی ژاپن شرکت کرد و بهمن ماه امسال نیز در این نمایشگاه حضوری فعال خواهد داشت.
حضور ایران در نمایشگاههای بین المللی نانو بسیار ارزشمند است زیرا باعث میشود که کشورهای پیشرفته، سطح پیشرفتهای ایران در عرصه فناوری نانو را ببینند.