مصاحبه با مرکز کارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف
ابتدا از اینکه وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید تشکر مینمایم؛ ابتدا خودتان را معرفی و سوابق کارآفرینی خودتان را براي ما بیان کنید.
من فرشاد صالحی دانشجوي دوره دکتري مواد دانشگاه صنعتی شریف هستم. در خلال دوره کارشناسی ارشد تحقیقاتی در آزمایشگاه زیر نظر دکتر دولتی انجام شد که منجر به پیدا کردن یک سري پوشش ها که خواص معینی را به سطح می دادند شد. در واقع کار با سفارشی که از طرف آستان مقدس حضرت عبدالعظیم به دانشکده آمده بود شروع شد. همانطور که می دانید آستان مقدس حضرت عبدالعظیم نزدیک پالایشگاه تهران است و تولیدات این پالایشگاه به طور مرتب باعث تغییر رنگ گنبد آستان مقدس می شود. در حقیقت کاري که انجام شد به خاطر سفارشی بود که براي شستشوي این گنبد آمده بود که مسئول این کار آقاي دکتر دولتی بودند. ایشان آن موقع پس از تحقیقات گسترده پوشش هایی را در دنیا پیدا کرده بودند که تازه تولید شده بود، یعنی تکنولوژي آن کاملاً جدید بود. پوشش نانو با اعمال آن بر سطح خاصیتی پیدا می شد که از کثیف شدن سطوح جلوگیري کرده و طبیعتاً در این شرایط دکتر درخواست کردند که این پوشش ها از آلمان وارد شود. وقتی می گویم پوشش هایی جدید پیدا شده بود به این دلیل است که تکنولوژي نانو در این پوشش ها استفاده شده بود و باعث می شد که هیچ تغییر حالت ظاهري روي سطح ایجاد نکند مثلاً اگر شما روي سطح رنگ بزنید طبیعتاً شکل سطح با رنگ تغییر پیدا می کند و دیگر آن زیبایی گنبد کاشی کاري فیروزه اي که ما انتظار داریم وجود ندارد. بیست لیتر از این پوشش ها سفارش داده شد تا از آلمان وارد شود و براي گنبد استفاده شود ولی متأسفانه دیر رسید بنابراین آقاي دکتر دولتی از من که دستیار ایشان بودم و در این پروژه همکاري می کردم، خواستند که بررسی کنیم ببینیم آیا می توانیم آن را تولید کنیم؟ خوشبختانه با تلاش تیم و همکاري ایشان این پوشش ها تولید شد. به فاصله یکی دو سال بعد از ساخته شدن پوشش ها شرکتی ثبت شد که عضو مرکز رشد فناوري هاي نوین پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف شد. پوشش ها براي نماهاي مختلف و براي شرایط محیطی مختلف به طور گسترده تولید شد. تولید انبوه این پوشش ها مضمون این شرکت شد و جاهاي خیلی زیادي کار کرد از جمله تمام ایوان ها و رواق هاي عتبات، گنبد کاظمین، سامرا، ایوان هاي نجف و همچنین ضریح تازه ساخته شده حضرت اباعبدالله (ع) و ساختمان هاي مسکونی خیلی زیادي با استفاده از این پوشش ها کار شد.
بقیه ی مصاحبه را بخوانید…
تعریف شما از کارآفرینی چیست و به چه کسی کارآفرین گفته می شود؟
به اعتقاد من کسی که بتواند به سهم خود زمینه اي را فراهم کند که یک عده قشر تحصیل کرده که اولویت اول آنها خروج از کشور است منصرف شوند و در داخل کشور مانده و به سازندگی و خدمت به وطن خود بپردازند. به نظر من به این شخص، کارآفرین گفته می شود حالا این می تواند به صورت ایجاد شغل براي اینها باشد، می تواند به شکل ایجاد انگیزه براي آنها باشد، می تواند به شکل ایجاد موقعیت خاصی باشد که بیشتر تمایل پیدا کنند که بمانند یعنی کلمه کارآفرین صرفاً به کسی که در کشور شغل ایجاد می کند اطلاق نمی شود درست است این یک نوع کارآفرینی است منتها به اعتقاد من کارآفرین کسی است که زمینه را ایجاد می کند تا روند خروج استعدادها و سرمایه هاي کشور کندتر یا متوقف شود.
نقش حمایت هاي دولتی را در تسریع روند کارآفرینی خودتان چگونه ارزیابی می کنید؟
وقتی که یک شرکت دانشگاهی تشکیل می شود به دلیل اینکه افراد دانشگاهی به طور طبیعی با بازار بیگانه هستند، خیلی با روش ها و متدهاي کسب و کار آشنا نیستند. واقعیت این است که مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف بسیار به ما کمک کرد. علاوه بر جایی که در اختیار ما قرار داد که براي شروع کار ما خیلی خوب بود مهمتر از آن اتفاقی که افتاد این بود که مرکز رشد کلاس هاي آموزشی مختلفی برگزار می کند که متدهاي کسب و کار، طریقه ریسک کردن، روش هاي اداره شرکت و غیره را به ما آموزش می دهد . این آموزش ها و روش هاي اداره شرکت به مراتب مهمتر از امکاناتی است که در اختیار ما قرار داده است. مرکز رشد به ما این امکان را داد که روش هاي مختلف را پیدا کنیم، روش هاي ارتقاء کسب و کار و برند سازي را یاد بگیریم علاوه بر اینکه ما را براي گرفتن وام هاي مختلف معرفی کرد که براي یک شرکت کوچکی که تازه تأسیس شده است و شرکت دانش بنیانی هم هست حدود صد میلیون یا دویست میلیون تومان وام . درست است که در ظاهر پول چندانی نیست ولی باعث می شود که بتواند امکانات بهتري مانند مواد اولیه بیشتر، تجهیزات بهتر، منابع انسانی خبره تر و غیره را فراهم کند. با چنین حمایت هایی خیلی خوب می شود کار را گسترش داد.
در صورت امکان در مورد برنامه هاي آینده شرکت خودتان بیشتر توضیح دهید؟
برنامه آینده شرکت ما این است که اندکی تغییر ساختار داده و بر روي ساختارهاي دیگر نانو کار کنیم .در زمینه نانوهاي ساختمان و نانوهاي سطح تجربیات خیلی خوبی کسب کرده ایم. هدف ما این است که این زمینه ها را کمی گسترش دهیم و به سمت نانوهاي ممانعت کننده و نانوهایی برویم که کمی در کار جدیدتر هستند و با علم روز نانو پیش برویم.
چگونه بازار رقابت را در روند کارآفرینی خود ارزیابی نمودید و مشتریان خود را چگونه شناسایی نمودید؟
در زمینه فروش محصولات نانو دو مبحث بازاریابی و بازارسازي را داریم. نانو بیشتر نیاز به بازارسازي دارد تا بازاریابی به دلیل اینکه تکنولوژي جدیدي است و مشتري تا بحال احساس نیازي به این تکنولوژي نداشته است؛ مثلاً اگر شما یک شوینده با ویژگی ها و خصوصیات خاص تولید کنید و بخواهید آن را در بازار فعلی بفروشید، به دلیل اینکه مشتري آن را لازم دارد پس در این شرایط ما نیاز به بازاریابی داریم نه بازارسازي و فقط ما باید مشتري را متقاعد کنیم که جنس ما از دیگران بهتر است. اما در بعضی شرایط نیاز به بازارسازي داریم که نانو یکی از آنها است. حالا شما تصور کنید که مثلاً هفتاد سال پیش که شوینده براي اولین بار وارد ایران شد بازاري براي آن وجود نداشته یعنی یک شهروند آن زمان از فوائد آن شوینده آگاهی نداشته است. در این شرایط شرکت هاي شوینده بازارسازي کردند یعنی اثبات کردند که مثلاً صابون بهتر از خاك اره یا خاك ذغالی است که تابحال استفاده می کردید. بازارسازي می تواند با تبلیغات باشد که حمایت هاي دولتی از این تبلیغات بسیار گسترده بوده است یعنی الان کمتر کسی هست که نانو را نشناسد . این تبلیغات یک قسمت را تشکیل می دهند یعنی شما چنین تکنولوژي را معرفی می کنید که وجود دارد حال اثبات اینکه تکنولوژي آیا کاربردي دارد یا نه بازارسازي می شود که ما با کار کردن نمونه در جاهاي مختلف بازارسازی کردیم. برای مثال ما شاید بالغ بر ۱۰۰۰ لیتر یا به عبارتی ۱۰۰۰۰ متر مربع فقط محصول نمونه اجرا کردیم، که کارمان را نشان و معرفی کنیم و به این شکل بازارسازي کردیم.
به نظر ملزومات ایجاد و توسعه یک کسب و کار نوین چیست؟
به نظر من در وهله اول داشتن دانش فنی است یعنی در واقع در زمینه کارهاي دانشگاهی منظور این است که شما باید دانش فنی و تخصصی لازم را داشته باشید و این طبیعتاً شرط کافی نیست بلکه بعد از اینکه دانش فنی را به اندازه اي در اختیار داشتید که کارا باشد یعنی این دانش فنی قابلیت تولید داشته باشد در این صورت باید جذب حمایت کنید به این صورت که طرح توجیهی بنویسید ، مسائل اقتصادي را بررسی کنید اینگونه که ببینید آیا تولید این محصول با راهکارهاي موجود اصلاً مقرون به صرفه هست یا خیر؟ بالاخره من می خواهم مشکلی را حل کنم و براي آن مشکل یک دانش فنی ارائه کرده ام. این مشکل یا اصلاً وجود نداشته یعنی کسی از وجود آن خبر نداشته یا اینکه اصالتاً وجود داشته ولی راه حل هاي دیگري استفاده می شده است و من می خواهم راه حل هاي دیگري بکار ببرم پس می خواهم ببینم آیا در مقایسه با آنها اقتصادي هست یا نه. به این موضوع، طرح توجیهی اقتصادي گفته می شود. در نهایت هم فرد می تواند از ارگان هاي مربوطه جلب حمایت کند و به وسیله آن حمایت می توان کار را پیش برد.
به غیر از دانش تخصصی مورد نیاز براي کارآفرینی، دانش هاي مدیریتی و پیرامونی را چگونه آموختید؟
این دانش ها را نیز از طریق دانشگاه و مرکز رشد یاد گرفتیم. مرکز رشد کلاس هاي مختلفی در این زمینه برگزار می کند. حتی مرکز کارآفرینی نیز در این زمینه بسیار فعال است. مرکز رشد فناوري هاي نوین دانشگاه به صورت دوره اي فرم هایی را براي ما می فرستد که با پر کردن و تلاش براي آن یاد می گیریم که چگونه باید شرکت را پیش ببریم یعنی در واقع یک سري فرم هایی وجود دارد که به شرکت جهت دهی می کند و اهداف شرکت را مشخص می کند همچنین تعداد بیمه شده هاي شرکت را مشخص می کند.
آیا تحریم هاي اقتصادي و بازرگانی بر روند کسب و کار شما تأثیري گذاشته است؟
واقعیت این است که مواد اولیه ما غالباً ایرانی است. به جز چند مورد که ما آنها را می خریم به دلیل اینکه تولید داخلی آنها براي ما سود و توجیه اقتصادي ندارد به همین دلیل تحریم ها، خیلی بر روي ما تأثیر منفی نداشت ولی تأثیر مثبت داشت چون که اگر یک شرکت رقیب ما جنس خارجی را وارد می کند پنج شش برابر قیمت تمام شده ما براي او تمام می شود و این اتفاق خیلی خوبی براي ما است.
آیا شما از فارغ التحصیلان جوان در شرکت خود استفاده می نمایید و انتظار دارید که چه توانمندي هایی را در خود تقویت کنند؟
بله. ما هم فارغ التحصیلانی که تازه درسشان به اتمام رسیده را به کار می گیریم، هم از یک سري دانشجویان به عنوان پاره وقت استخدام می کنیم. واقعیت این است که ما بیشتر از فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف استفاده می کنیم به این خاطر که در طول پروژه خودشان مطالبی ر ا یاد گرفته اند که کاربردي بوده و مرتبط با فعالیت هاي شرکت ما هستند. آقاي دکتر دولتی معمولاً پروژه هایی را براي بچه ها تعریف می کنند که در جهت فعالیت هاي شرکت است یعنی سمت و سوي پروژه هایی که در دانشکده تعریف می شود به سمت تجاري سازي است به همین دلیل خود به خود روش هاي کار کردن را یاد می گیرند و به نحو مؤثري ما می توانیم از آنها در شرکت استفاده کنیم. به نظر من بچه هاي دانشگاه خودمان دانش و تخصص خوبی دارند یعنی اگر کسی به زمینه کاري خود در طول تحصیل اهمیت بدهد می تواند یک شاغل خیلی خوبی در مجموعه ما باشد.
مرکز کارآفرینی چگونه می تواند فرهنگ سازي لازم را براي دانشجویانی که علاقمند به کارآفرینی هستندانجام دهد؟
به نظر من عملکرد مرکز کارآفرینی تاکنون خیلی خوب بوده است به دلیل اینکه این دغدغه در بچه ها ایجاد شده که به این سمت حرکت کنند و حتی وقتی که با بچه هاي علوم پایه که هیچ وقت دغدغه کار و پول و این چیزها را نداشتند، صحبت می کنم الان این دغدغه در آنها ایجاد شده است. خب این خبر خوبی است به دلیل اینکه اولین هدف و دغدغه دانشگاه باید ایجاد زمینه اي براي تولید ثروت در جامعه باشد یعنی یکی از اولین دغدغه ها و مسائل کسانی که به عنوان دانشجو وارد دانشگاه می شود باید این باشد که چگونه تولید محصول کنند و به تبع آن به ثروت برسند. من فکر می کنم مرکز کارآفرینی با چاپ کردن صحبت هاي کارآفرینان موفق، چاپ کردن بولتن هاي مختلف کارآفرینی، با برگزاري کلاس هاي مختلف کارآفرینی و توسعه آن می تواند این کار مهم را انجام دهد. یکی دیگر از اقدامات لازم می تواند همکاري با صنعت باشد برگزاري نشست هاي صنعتی و نشست هاي دانشجویان با کارآفرینان به نظر من خیلی می تواند مفید باشد.
مرکز کارآفرینی از چه مکانیزم هایی براي انتقال تجربیات کارآفرینان موفق به دانشجویان می تواند استفاده نماید؟
به نظر من برگزاري نشست ها می تواند مؤثر باشد یعنی اینکه دغدغه هایی که یک کارآفرین دارد را به دانشجویان انتقال دهد تا آنها با چالش ها و مشکلات این فضا در محیطی دوستانه و صمیمی آشنا شوند و بفهمند آیا مرد این میدان هستند یا خیر؟ برخورد رو در رو دانشجویان با کارآفرینان به نظر من از جمله روش هایی است که می توان استفاده کرد و این مسئله را به خوبی براي دانشجویان روشن نمود.
چه عواملی را در موفقیت هاي خود مؤثر می دانید و احیاناً اگر تجربه شکست یا مشکلی در کار داشته اید چه راهکارهایی را در نظر گرفتید تا آنها را به موفقیت تبدیل نمائید؟
در واقع موفقیت هاي خودم را همیشه مدیون محیط دانشگاه بخصوص آقاي دکتر دولتی که استاد بنده هستند و خیلی زیاد از بنده و فعالیت هاي شرکت حمایت کردند و وقت خیلی زیادي گذاشتند . همچنین مدیون خانواده ام هستم به خاطر اینکه حمایت مادي و معنوي از من کردند. شکست همیشه اتفاق می افتد و به نظر من شکست ها همواره به دلیل بی تجربگی پیش می آیند یعنی وقتی شما یک کاري را شروع می کنید بدون شکست اصلاً جلو نمی رود. شکست پلی براي پیروزي است یعنی اگر شکست نباشد پیروزي و موفقیت بدست نمی آید. آدم نباید در اثر شکست ها دلسرد شود بلکه باید صبر داشته باشد و جلو برود تا شکست را بتواند به فرصت تبدیل کند. به نظر من شکست ها بعضی اوقات حتی فرصت اند یعنی مهمتر از یک پل براي پیروزي هستند. البته یک پل براي پیروزي نیز یک جور فرصت است چون راه و مسیر را کوتاه می کند. در موفقیت هاي من دانشگاه به خاطر اینکه بستر را فراهم می کند و استاد بنده نیز به خاطر اینکه دست من را باز گذاشت و خیلی حمایت کرد تا به اینجا برسم، نقش داشتند.
به نظر شما چرا ارتباط میان دانشگاه و صنعت به خوبی شکل نمی گیرد؟
واقعیت این است که صنعت ما وارداتی بوده و در گذشته خیلی دور این رویه وارد شده است صنعتگر یک پولی گذاشته و متأسفانه خیلی تمایلی به تغییر و بهبود آن ندارد ولی دانشگاه با علم روز پیش می رود. این حلقه گمشده میان دانشگاه و صنعت است یعنی فاصله زمانی میان این دو آن را تشدید می کند . با این اوصاف چند تا اتفاق خوب افتاد. اولین آن تحریم ها بودند دومین اتفاق خوب، یک مقداري کاهش سطح توقع قشر دانشگاهی بود یعنی اینکه قشر دانشگاهی با یک سري واقعیت هاي صنعت در اثر تبلیغات و نشست هایی که برگزار شد آشنا شد در نتیجه دیگر خیلی آرمانی فکر نکرد. این یک نکته خوب بود. تحریم نیز اجازه نداد قطعاتی که تکنولوژي ام اروپا بود و در گذشته به دلیل عدم خودباوري هیچ اراده اي از طرف ما براي ساخت و تولید آن وجود نداشت وارد کشور شود بنابراین صنعتگر به فکر تولید آن به هر زحمتی که شده افتاد و یک مقدار باعث نزدیکتر شدن دانشگاه و صنعت شد یعنی حلقه گمشده که زمان بود با تحریم یک مقدار به هم نزدیک می شد و به نظر من تحریم واقعاً یک نعمتی براي ما بوده است . طبیعتاً اول راه مشکلات و سختی ها زیاد است، صنعت ما به داخل اعتماد نمی کند، دانشگاه یک جاهایی خراب کاري می کند و یک سري جاها ادعاهاي واهی می کند ولی با تلاش بیشتر، خودباوري و اتکا به قابلیت هاي داخل، اعتماد به دانشگاه و تعامل با آن می توان آنها را برطرف نمود.
اگر مطلبی هست که پرسیده نشد، خودتان بفرمائید.
احساس می کنم همه چیز پرسیده شد. از مجموعه دانشگاه، مدیریت فعلی و قبلی دانشگاه به خاطر احترام و توجه زیادي که به مبحث صنعت و کارآفرینی در دانشگاه داشتند تشکر می کنم. همچنین از مجموعه مرکز کارآفرینی و معاونت پژوهشی وقت و قبلی دانشگاه تشکر ویژه می کنم . از مدیریت مرکز رشد فناوري هاي نوین دانشگاه صنعتی شریف تشکر می کنم. در نهایت از خانواده ام و همچنین از استادم آقاي دکتر دولتی و همه کسانی که منجر شدند به اینکه موفقیت هایی وجود داشته باشد تشکر ویژه می کنم.
بسیار سپاسگزارم_